1.
Ký ức đầu tiên của Hậu về cơn mưa không phải là sự mát lành của đất trời, cũng không phải là những bong bóng nước vỡ tan trên vũng sân.
Ký ức của cậu là tiếng lanh lảnh của cây roi mây, xé gió, quất vào không khí ngay trước khi nó đáp xuống bắp chân. Âm thanh ấy, khô và đanh, giống hệt tiếng những hạt mưa nặng nề đầu mùa quất vào mái tôn cũ kỹ của căn nhà cấp bốn.
Mẹ cậu, một người phụ nữ có đôi bàn tay chai sần và ánh mắt luôn hằn lên những mệt mỏi vô hình, chưa bao giờ la hét khi đánh con.
Bà sẽ lẳng lặng đi vào góc bếp, rút cây roi mây đã ngả màu nâu bóng vì mồ hôi và thời gian, rồi nhìn cậu. Ánh mắt ấy không chứa đựng sự giận dữ, mà là một nỗi thất vọng sâu thẳm, một sự chấp nhận rằng "việc này phải được thực hiện".
Hậu, khi ấy mới bảy tám tuổi, làm vỡ cái bát men lam. Cái bát mẹ cậu quý nhất, mua trong một phiên chợ Tết đã xa.
Cậu đứng chết trân, mảnh vỡ dưới chân như những ngôi sao sắc lẹm.
Cậu không khóc. Cậu chỉ chờ đợi.
Và rồi, tiếng roi đầu tiên vang lên, hòa cùng tiếng mưa bắt đầu rơi ngoài hiên. Một roi. Hai roi. Tiếng mưa trên mái tôn càng lúc càng dồn dập, như một dàn trống gõ loạn nhịp, át đi tiếng nấc nghẹn đã chực trào ra khỏi lồng ngực bé nhỏ của cậu.
Cậu không hiểu tại sao mình bị đánh. Cậu chỉ biết rằng, mỗi khi có một điều gì đó không đúng theo ý mẹ như một điểm số xấu, một chiếc áo lấm bẩn, một lần về nhà muộn, sẽ làm cơn mưa trên mái tôn sẽ lại vang lên trong đầu cậu, trước cả khi cây roi mây thật sự chạm vào da thịt.
Bạo lực, đối với Hậu, không phải là sự trừng phạt. Nó là một quy trình. Một logic tất yếu. Lỗi lầm dẫn đến đòn roi, như mây đen thì sẽ có mưa.
Cậu học cách trở thành một đứa trẻ hoàn hảo để không bao giờ phạm lỗi. Cậu im lặng, vâng lời, và che giấu mọi cảm xúc thật sau một nụ cười vừa vặn. Cậu lớn lên trong nỗi sợ hãi cơn mưa ấy.
Năm tháng trôi đi, Hậu trở thành một chàng trai đúng như khuôn mẫu mẹ cậu mong muốn, và cũng là hình mẫu mà xã hội tán dương.
Cao ráo, sáng sủa, công việc ổn định tại một công ty thiết kế có tiếng. Cậu lịch thiệp, ít nói, luôn biết cách lắng nghe. Những người phụ nữ cậu gặp đều khen cậu tinh tế. Nhưng Hậu biết, sự tinh tế ấy thực chất là một hệ thống radar dò lỗi được tôi luyện từ thời thơ ấu.
Cậu đoán trước mong muốn của người khác để tránh làm họ phật lòng, để ngăn "cơn mưa" ập đến. Cậu giống như một con rối gỗ được đánh bóng, cử động nhịp nhàng, đẹp đẽ, nhưng bên trong lại rỗng tuếch và chỉ chờ đợi những sợi dây giật từ người khác.
Và rồi, cậu gặp Hà.
2.
Khung hình lia chậm qua một quán cà phê sách vào một chiều cuối tuần. Ánh nắng vàng như mật ong xuyên qua ô cửa kính, vẽ những vệt sáng lên sàn gỗ. Hậu ngồi đó, bản kế hoạch dang dở trải trên bàn, nhưng mắt cậu lại bị hút vào một cô gái ở bàn đối diện.
Hà không phải là người đẹp nhất cậu từng gặp, nhưng cô có một năng lượng sống động khiến mọi thứ xung quanh phải xoay chuyển theo mình. Mái tóc ngắn cá tính, đôi mắt sáng và nụ cười rạng rỡ. Cô đang say sưa nói chuyện với bạn, vung tay, biểu cảm.
Cô nói về nữ quyền, về sự độc lập của phụ nữ, về việc phá bỏ những định kiến giới đã kìm hãm họ hàng thế kỷ.
Hậu, một người quen sống trong im lặng, bị mê hoặc bởi sự hoạt ngôn và mạnh mẽ ấy. Hà giống như một mặt trời rực rỡ, đối lập hoàn toàn với bầu trời u ám của tuổi thơ cậu.
Họ quen nhau. Buổi hẹn đầu tiên, Hậu theo thói quen đã kéo ghế cho cô, mở sẵn chai nước, gọi món cô thích. Hà cười, một nụ cười vừa thích thú vừa có chút gì đó bề trên. "Anh ga lăng thật đấy," cô nói, "Nhưng thời đại này, phụ nữ chúng tôi tự làm được hết. Bình đẳng mà."
Hậu có chút bối rối, nhưng rồi nhanh chóng điều chỉnh. Cậu học cách đi sau cô một bước, để cô tự mở cửa.
Cậu lắng nghe mọi câu chuyện của cô về sự bất công mà phụ nữ phải chịu, gật đầu trước mọi lập luận của cô về việc đàn ông phải thấu hiểu và bù đắp. Hà thường nói: "Bao nhiêu thế hệ đàn ông đã hưởng lợi trên sự hy sinh của phụ nữ. Giờ là lúc các anh phải trả lại."
Hậu không phản đối. Logic của cậu đơn giản: làm cô vui, cô sẽ không nổi giận, và cơn mưa sẽ không rơi. Việc "trả lại" mà Hà nói, cậu diễn giải thành việc nuông chiều cô vô điều kiện.
Cậu mua cho cô những món quà đắt tiền, đưa cô đi du lịch những nơi sang trọng, kiên nhẫn chờ hàng giờ khi cô mua sắm. Bạn bè cậu nói cậu "lụy tình", "bị dắt mũi". Hậu chỉ cười. Cậu thấy việc này dễ dàng hơn nhiều so với việc đối mặt với một "lỗi lầm". Sự phục tùng đã trở thành bản năng. Cậu nghĩ đó là tình yêu.
Họ kết hôn sau hai năm. Đám cưới đẹp như một thước phim. Linh, trong bộ váy trắng, phát biểu đầy cảm động về tình yêu bình đẳng, về việc hai người sẽ cùng nhau xây dựng một tổ ấm tôn trọng lẫn nhau. Hậu đứng bên cạnh, mỉm cười. Nhưng cơn mưa mà cậu đã cố cả đời để trốn chạy, đang kéo mây đen kịt trên đỉnh đầu mình.
3.
Căn hộ tân hôn của họ nằm trên tầng 22 của một khu chung cư cao cấp. Từ ban công, có thể nhìn thấy cả thành phố lấp lánh về đêm.
Những ngày đầu, mọi thứ vẫn ngọt ngào. Nhưng dần dần, "sự bình đẳng" mà Hà luôn rao giảng bắt đầu biến tướng. Nó không phải là sự chia sẻ, mà là một sự hoán đổi quyền lực.
"Em đi làm về mệt rồi, anh nấu cơm đi. Phụ nữ bây giờ cũng phải gánh vác kinh tế như đàn ông, nên việc nhà đàn ông phải san sẻ."
Hậu đồng ý. Cậu học nấu ăn, dù trước đây chỉ quen với cơm hàng quán.
Bữa cơm đầu tiên, cậu lỡ tay cho hơi nhiều muối. Hà nhíu mày, đặt đũa xuống. "Mặn quá. Anh làm việc gì cũng không thể tập trung được à?" Giọng cô không gay gắt, nhưng cái nhìn thì sắc như dao.
Hậu thấy lồng ngực mình se lại. Cảm giác quen thuộc của đứa trẻ làm vỡ bát men lam ngày nào ùa về.
Từ đó, việc nhà mặc định trở thành của cậu. Lau nhà, giặt giũ, đi chợ, nấu cơm. Hậu làm tất cả trong im lặng. Anh tự nhủ rằng mình đang "san sẻ", đang là một người chồng hiện đại. Nhưng công việc ở công ty ngày càng áp lực. Những bản kế hoạch đòi hỏi sự sáng tạo và tập trung cao độ. Có những hôm anh về nhà, đầu óc căng như dây đàn, chỉ muốn nằm vật ra sofa. Nhưng Hà sẽ đợi sẵn, với một danh sách những việc cần làm.
"Sàn nhà bẩn quá anh không thấy à?" "Cây trên ban công sắp chết khô rồi kìa." "Áo của em để trong máy giặt từ sáng, anh chưa phơi à?"
Sự chỉ trích ngày một dày thêm. Lỗi lầm của anh, dù là nhỏ nhất, cũng bị phóng đại.
Anh quên mua loại sữa chua không đường mà cô thích. Anh trả lời tin nhắn của cô chậm năm phút. Anh lỡ ngủ quên trên sofa khi chờ cô về muộn. Mỗi lần như vậy, Hà sẽ có một bài diễn văn về sự vô tâm của đàn ông, về việc anh không tôn trọng cô, không yêu thương cô.
Và rồi, nó đến. Cái ngày mà cơn mưa thật sự đổ xuống.
Hôm đó, Hậu được thăng chức. Anh trở thành trưởng phòng tài chính. Một bước tiến lớn trong sự nghiệp. Anh vui mừng, vội vã về nhà, trên tay là một bó hoa hồng và chai rượu vang ngon. Anh muốn tạo cho cô một bất ngờ.
Nhưng khi anh mở cửa, căn nhà tối om. Hà ngồi trên sofa, mặt lạnh như tiền. Cô ném về phía anh một tờ hóa đơn thẻ tín dụng. "Anh giải thích đi. Cái gì đây? 'Giao dịch tại nhà hàng L'amour'?"
Hậu sững người. "À... là anh đi ăn trưa với sếp và đối tác tuần trước... để bàn về dự án mới." "Đi ăn với đối tác hay đi với con nào?"
Hà đứng phắt dậy, giọng a-xít. "Em nói gì vậy? Chỉ có anh, sếp và hai người bên chủ đầu tư thôi." "Anh đừng có dối trá! Đàn ông các người ai cũng như ai!"
Cô tiến lại gần. Mùi nước hoa đắt tiền của cô sộc vào mũi anh, nhưng lần này nó khiến anh buồn nôn. Anh cố gắng giải thích, nhưng cô không nghe. Cơn giận của cô đã lên đến đỉnh điểm. Và trong một khoảnh khắc mất kiểm soát, bàn tay cô vung lên.
Bốp!
Một cái tát cháy má.
Khung hình đặc tả khuôn mặt Hậu. Sững sờ. Đau đớn.
Nhưng trên hết là một sự nhận biết đến rợn người. Tiếng tát ấy, cũng khô và đanh như tiếng roi mây năm nào. Không gian xung quanh anh như ngừng lại. Bó hoa hồng rơi xuống sàn, những cánh hoa đỏ văng tung tóe như những giọt máu. Chai rượu vang lăn lóc.
Hà cũng có vẻ bất ngờ trước hành động của mình. Nhưng rồi, cô nhanh chóng lấy lại vẻ cứng rắn. "Đó là vì anh đáng bị như vậy! Anh đã phản bội tôi!"
Hậu không nói gì. Anh chỉ nhìn cô. Trong đôi mắt cô, anh không thấy người vợ mình yêu.
Anh thấy mẹ. Anh thấy sự thất vọng, sự trừng phạt, sự áp đặt. Anh thấy cái logic tàn nhẫn của tuổi thơ: lỗi lầm (dù chỉ là trong tưởng tượng của người khác) sẽ dẫn đến bạo lực. Anh đã dành cả đời để xây một con đê kiên cố, nhưng cuối cùng, cơn lũ vẫn tìm được đường tràn qua.
Từ cái tát đầu tiên, sẽ có những cái tát tiếp theo. Và không chỉ là tát. Là những cú véo, những lần xô đẩy, những vật dụng bị ném về phía anh khi cô tức giận.
Hà khóc lóc, nói rằng cô làm vậy vì quá yêu anh, vì quá sợ mất anh. Cô xin lỗi, rồi lại tái phạm. Chu kỳ bạo hành bắt đầu.
Hậu trở thành một cái bóng trong chính ngôi nhà của mình. Anh gầy rộc đi, đôi mắt trũng sâu. "Phong độ" của một trưởng phòng trẻ thành đạt biến mất, thay vào đó là vẻ mặt của một kẻ cam chịu. Ở công ty, sự sáng tạo của anh cạn kiệt. Những chính sách công ty trở nên thiếu hiệu quả, thiếu sáng tạo và không còn chính xác.
Anh sống như một con rối đã đứt gần hết dây, chỉ còn thoi thóp cử động theo những mệnh lệnh cuối cùng. Anh là con không đẻ của chính vợ mình.
4.
Điểm vỡ không đến từ một cái tát trời giáng, mà từ một sự việc nhỏ nhặt đến tàn nhẫn.
Hậu có một mô hình kiến trúc nhỏ, là đồ án tốt nghiệp đại học của anh. Một tòa nhà phức hợp với thiết kế táo bạo, đầy ước mơ. Nó là thứ duy nhất trong căn nhà này thực sự thuộc về anh, là hiện thân cho cái tôi sáng tạo mà anh đã gần như đánh mất. Anh đặt nó trân trọng trên kệ sách.
Một buổi tối, Hà yêu cầu anh đi mua sầu riêng cho cô lúc 11 giờ đêm.
Hậu mệt mỏi từ chối, nói rằng anh cần ngủ sớm để mai có cuộc họp quan trọng. Hà nổi cơn tam bành. Cô la hét, nói anh ích kỷ, không còn yêu cô. Lời qua tiếng lại, trong cơn thịnh nộ, cô vớ lấy mô hình kiến trúc của anh và ném thẳng xuống sàn nhà.
Roẹt!
Tòa nhà trong mơ vỡ tan thành trăm mảnh. Gỗ, bìa mô hình, những chi tiết nhỏ xíu văng khắp nơi.
Góc máy quay chậm, tập trung vào những mảnh vỡ. Đối với Hậu, đó không phải là mô hình bị vỡ. Đó là tâm hồn anh. Là chút tự trọng cuối cùng. Là sợi dây cuối cùng nối anh với con người thật của mình, đã bị cắt đứt.
Sự im lặng bao trùm căn phòng. Lần này, sự im lặng không đến từ Hậu. Nó đến từ chính anh. Một sự im lặng lạnh lẽo, đáng sợ hơn cả sự cam chịu. Anh không nhìn Linh. Anh chỉ từ từ quỳ xuống, nhặt một mảnh vỡ của tòa nhà.
Rồi anh đứng dậy, đi về phía tủ quần áo. Anh lấy một cái vali, cho vào vài bộ đồ một cách máy móc.
Hà, lúc này đã nhận ra mình đi quá xa, bắt đầu khóc lóc. "Em xin lỗi... Em không cố ý... Anh đừng đi..." Hậu vẫn không nói gì. Anh kéo khóa vali. Tiếng khóa kéo nghe như tiếng xé rách một giao kèo. Anh đi về phía cửa. "Anh đi đâu? Anh định bỏ em thật à?"
Hà chặn cửa. "Em sai rồi, Hậu! Anh tha thứ cho em đi!"
Lần đầu tiên sau nhiều năm, Hậu nhìn thẳng vào mắt cô. Ánh mắt anh trống rỗng, không gợn một cảm xúc.
"Cô không sai," anh nói, giọng đều đều. "Người sai là tôi."
Anh nhẹ nhàng gạt tay cô ra, mở cửa và bước đi. Anh không mang theo gì ngoài chiếc vali và những mảnh vỡ của tòa nhà trong mơ trong túi áo khoác.
Anh bước vào thang máy, bấm nút xuống tầng G. Cánh cửa kim loại lạnh lẽo đóng lại, phản chiếu hình ảnh một người đàn ông xa lạ. Khi anh bước ra khỏi sảnh chung cư, một cơn mưa bất chợt đổ xuống. Những hạt mưa quất vào mặt anh, lạnh buốt. Nhưng lần này, anh không còn sợ hãi. Anh ngẩng mặt lên trời, để mưa gột rửa. Anh cảm thấy mình vừa được giải thoát. Nhưng giải thoát để đi về đâu? Con rối đã cắt dây, liệu có thể tự mình đứng vững?
5.
Sự tự do có vị của rượu rẻ tiền và mùi thuốc lá nồng khét.
Hậu thuê một căn phòng trọ rẻ tiền ở một quận ven. Căn phòng ẩm thấp, tường vôi bong tróc. Anh bỏ lại hết những bộ vest đắt tiền, những đôi giày da bóng lộn. Anh bỏ lại con người thành đạt. Anh chỉ là Hậu. Một Hậu rỗng tuếch.
Cậu nghĩ rằng việc "vùng lên" sẽ mang lại một cuộc đời mới, đầy khí phách. Nhưng thực tế phũ phàng hơn nhiều. Phong độ vốn có khi xưa của cậu, hóa ra chỉ là một lớp vỏ bọc được bảo dưỡng kỹ lưỡng bởi sự sợ hãi. Khi không còn ai để làm hài lòng, không còn lỗi lầm nào để né tránh, cậu hoàn toàn mất phương hướng.
Cậu không thể lên ý tưởng. Mỗi lần cầm bút lên, hình ảnh mô hình vỡ nát lại hiện ra. Bàn tay cậu run rẩy. Sáng tạo cần một tâm hồn bình yên, mà tâm hồn cậu giờ đây là một bãi chiến trường hoang tàn.
Cậu nghỉ việc. Tiền tiết kiệm cạn dần. Những ngày của cậu trôi qua trong men rượu. Cậu uống để quên đi tiếng roi mây của mẹ, quên đi cái tát của vợ, quên đi tiếng mô hình vỡ nát.
Nhưng càng uống, những âm thanh ấy càng rõ. Cậu trở nên be bét, lôi thôi. Người đàn ông lịch lãm ngày nào giờ đây là một gã say xỉn với ánh mắt vô hồn, ngồi co ro trong một quán nhậu bình dân, nhìn mưa rơi ngoài phố. Cậu đã thoát khỏi cơn mưa trên mái tôn của mẹ, thoát khỏi cơn bão trong căn hộ của vợ, để rồi tự dìm mình trong một trận lụt của rượu và tự thương hại.
Cậu đã cắt đứt những sợi dây điều khiển mình, nhưng cậu nhận ra, một con rối khi được tự do, việc đầu tiên nó làm là ngã gục. Vì nó chưa bao giờ học cách tự đứng trên đôi chân của mình.
Một buổi chiều, khi đã hết sạch tiền và bụng đói cồn cào, Hậu lang thang vô định. Mùi gỗ thơm và tiếng đục đẽo khe khẽ từ một con hẻm nhỏ đã kéo bước chân cậu.
Đó là một xưởng mộc nhỏ, cũ kỹ. Một người đàn ông lớn tuổi, mái tóc đã bạc gần hết, đang cặm cụi bào một thanh gỗ.
Ông có đôi mắt hiền từ và bàn tay thô ráp nhưng vững chãi. Người ta gọi ông là chú Ba.
Hậu đứng nhìn hồi lâu, như bị thôi miên bởi chuyển động nhịp nhàng của chiếc bào. Chú Ba ngẩng lên, thấy bộ dạng thảm hại của cậu, nhưng không hề tỏ ra khinh miệt. "Đói hả con?" ông hỏi. Hậu chỉ im lặng gật đầu.
Chú Ba không hỏi thêm gì. Ông đưa cậu một hộp cơm, rồi lại quay về với công việc của mình. Hậu ngồi xuống một góc, ăn ngấu nghiến. Đó là bữa ăn ngon nhất cậu được ăn trong nhiều tháng.
Ngày hôm sau, cậu lại đến. Cậu không xin ăn, chỉ ngồi đó xem chú Ba làm việc. Cậu thấy những thớ gỗ thô kệch, qua bàn tay của ông, dần trở thành những chiếc bàn, chiếc ghế có hồn. Có một sự sáng tạo thuần khiyết và bình yên ở đây.
Thấy cậu cứ đến mãi, chú Ba đưa cho cậu một mẩu gỗ và một con dao đục. "Ngồi không cũng chán. Thử xem." Ban đầu, tay Hậu vẫn run. Cậu lóng ngóng làm hỏng mấy mẩu gỗ. Nhưng chú Ba chỉ kiên nhẫn chỉ dẫn. "Đừng vội. Cảm nhận thớ gỗ trước đã. Mỗi loại gỗ có một tính cách riêng."
Hậu bắt đầu học. Cậu học cách cầm đục, cách bào gỗ, cách chà nhám. Công việc tay chân nặng nhọc nhưng lại có tác dụng trị liệu kỳ diệu. Nó buộc cậu phải tập trung vào hiện tại, vào mẩu gỗ trên tay, thay vì chìm đắm trong quá khứ. Mồ hôi chảy ra, cuốn theo những độc tố trong cơ thể và cả trong tâm trí.
Cậu không còn uống rượu nữa. Thay vào đó, cậu dành hết thời gian ở xưởng mộc. Cậu học được rằng, để tạo ra một vật đẹp đẽ, cần có sự kiên nhẫn. Đôi khi phải đục đẽo, cắt gọt đi những phần thừa, nhưng đó là để tạo hình, chứ không phải để trừng phạt. Cậu nhận ra sự khác biệt giữa "kiến tạo" và "phá hủy".
Một ngày nọ, cậu bắt đầu dựng lại mô hình tòa nhà của mình. Không phải bằng bìa cứng, mà bằng chính những mẩu gỗ vụn trong xưởng. Cậu làm một cách chậm rãi, tỉ mỉ. Mỗi chi tiết được gọt giũa bằng chính đôi tay đã từng run rẩy của mình.
Vài tháng sau, mô hình hoàn tất. Nó không hào nhoáng như bản cũ, mà mộc mạc, vững chãi, mang vẻ đẹp của gỗ thật. Cậu đặt nó lên bàn, ngắm nhìn. Lần đầu tiên sau rất lâu, cậu mỉm cười. Một nụ cười thật sự. Cậu đã tự tay xây dựng lại ước mơ của mình từ những mảnh vỡ.
Chú Ba đến bên cạnh, đặt tay lên vai cậu. "Đẹp lắm."
Chiều hôm ấy, trời lại đổ mưa. Ngồi trong xưởng mộc, Hậu lắng nghe tiếng mưa rơi trên mái tôn. Âm thanh vẫn vậy, vẫn dồn dập. Nhưng lần này, nó không còn là âm thanh của đòn roi hay lời chì chiết. Nó chỉ đơn thuần là tiếng mưa. Một bản nhạc của đất trời.
Anh nhìn ra ngoài hiên, thấy những vũng nước lấp lánh phản chiếu ánh đèn đường. Anh hít một hơi thật sâu, cảm nhận mùi gỗ thơm hòa quyện với mùi đất ẩm sau mưa.
Anh đã xây được mái nhà của riêng mình, không chỉ bằng gỗ, mà bằng cả sự tự trọng và bình yên. Cơn mưa vẫn rơi, nhưng giờ đây, anh đã có nơi để trú ẩn. Một nơi trú ẩn vững chãi do chính tay anh tạo dựng nên.
