Mặt trời treo lơ lửng trên biển như một quả cầu lửa mệt mỏi, nhuộm vàng vệt nước bạc kéo dài sau đuôi con tàu của ông Hạ. Gió mang theo vị mặn chát quen thuộc, cái vị đã ướp vào da thịt ông, vào từng thớ gỗ của con tàu, vào cả những giấc mơ hiếm hoi không có sóng. Ông Hạ nheo mắt nhìn về phía đất liền, nơi những khối nhà bê tông mờ ảo đang dần hiện rõ sau màn sương sớm. Lại một chuyến biển kết thúc. Hàng tấn cá nằm im lìm trong khoang lạnh, là thành quả của những đêm không ngủ, của những cánh tay rã rời kéo lưới, của cuộc đời ông đóng đinh vào biển.
Biển cho ông một gia đình. Một người vợ hiền, ít nói, và hai đứa con. Đứa con gái út đã theo chồng về phố núi. Còn thằng Hải, niềm tự hào lớn nhất của ông, giờ đã là một kỹ sư thủy điện. Nó không theo nghiệp biển của cha, nó chinh phục những con sông, chặn dòng, tạo ra ánh sáng. Ông Hạ không buồn, ngược lại, ông mãn nguyện. Ông đã dành cả đời vật lộn với nước mặn, để con ông có thể đứng trên cao, điều khiển nước ngọt. Cuộc đời như thế là một sự chuyển giao hợp lý, một dòng chảy tiếp nối.
Con tàu cập bến. Mùi tanh của cá hòa cùng mùi dầu máy và không khí ồn ào của cảng cá buổi sớm. Ông Hạ không vội về nhà. Ông ngồi lại trên boong tàu, châm một điếu thuốc. Khói thuốc lượn lờ, quyện vào sương, giống như những suy nghĩ của ông, không đầu không cuối. Ông nghĩ về tuổi trẻ. Đã có lúc ông mơ về một cuộc sống khác, một nơi không có tiếng sóng vỗ gầm gừ hằng đêm, không có cái lạnh cắt da của những đêm đông ngoài khơi. Nhưng rồi biển đã giữ ông lại. Biển hào phóng, nhưng cũng rất giỏi đòi nợ. Nó đòi bằng tuổi thanh xuân, bằng những ước mơ xếp lại, bằng những khoảng trống trong gia đình mà sự có mặt của ông không thể lấp đầy.
Hôm đó là một ngày đặc biệt. Thằng Hải, con trai ông, lần đầu tiên dắt bạn gái về ra mắt. Nó lái một chiếc xe hơi bóng loáng, thứ mà ông chỉ thấy trên tivi. Cô gái tên Linh, xinh đẹp, da trắng, tóc dài, ăn nói nhỏ nhẹ. Cô khác hẳn những người đàn bà ở làng chài này, những người có làn da sạm nắng và giọng nói át cả tiếng sóng. Bà Hạ, vợ ông, tất bật trong bếp, niềm vui hiện rõ trên khuôn mặt vốn khắc khổ.
Ông Hạ ngồi đối diện với con trai và cô gái. Ông nhìn bàn tay mình, những ngón tay thô kệch, chai sần, đặt cạnh bàn tay trắng muốt, thon dài của Linh. Một sự tương phản nghiệt ngã. Nhưng ông vui. Thằng Hải của ông đã thành công. Nó đã thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn của lưới và cá. Nó xứng đáng có được một người con gái như vậy.
"Bố, đây là Linh. Chúng con quen nhau được hơn một năm rồi ạ." - Hải nói, giọng đầy tự hào.
Linh gắp cho ông một miếng chả cá, mỉm cười: "Cháu chào bác ạ. Cháu nghe anh Hải kể về bác nhiều lắm. Bác vất vả quá."
Ông Hạ gật đầu, rít một hơi thuốc lào thật sâu. "Nghề biển nó thế, quen rồi. Các anh chị ăn đi."
Bữa cơm diễn ra trong không khí vui vẻ. Ông Hạ ít nói, chỉ lặng lẽ quan sát. Ông thấy cách con trai ông nhìn cô gái, một ánh nhìn say đắm. Ông thấy cách cô gái đáp lại, một nụ cười dịu dàng, đúng mực. Ông tin tưởng con trai mình, tin vào sự lựa chọn của nó. Ông tin rằng cuộc đời mình, sau bao nhiêu sóng gió, cuối cùng cũng sắp có được một bến đỗ bình yên. Ông sẽ có một cô con dâu xinh đẹp, rồi sẽ có những đứa cháu nội bụ bẫm. Vòng đời sẽ tiếp tục một cách viên mãn.
Nhưng biển cả đã dạy ông một điều: đừng bao giờ tin vào mặt nước phẳng lặng. Bởi bên dưới nó, luôn có những dòng chảy ngầm.
Cuộc sống của ông Hạ có một bí mật. Một bí mật mà ngay cả vợ ông cũng không biết. Thỉnh thoảng, sau những chuyến đi biển dài ngày, khi tiền bạc rủng rỉnh và nỗi cô đơn dâng lên như thủy triều, ông lại tìm đến những chốn vui vẻ lén lút. Đó là một quán rượu nhỏ ở cuối thị trấn, nơi những người đàn ông biển như ông tìm kiếm một chút hơi ấm tạm bợ.
Tối đó, sau khi thằng Hải và bạn gái đã về lại thành phố, ông Hạ cảm thấy trống trải. Niềm vui ban ngày bay đi đâu mất, chỉ còn lại căn nhà vắng và tiếng sóng vỗ đều đều ngoài kia. Ông lấy xe máy, chạy đến quán rượu quen.
Ông bạn già, cũng là một chủ tàu, vỗ vai ông: "Sao, lão Hạ, hôm nay trúng quả à mà mặt mày phởn thế?"
"Con trai tôi nó dẫn bạn gái về." - Ông Hạ cười, cái cười hiếm hoi.
"Thế thì phải khao. Mà thôi, để tôi khao ông. Tối nay có 'hàng' mới, đẹp lắm, đảm bảo ông quên hết mệt mỏi."
Ông Hạ xua tay, nhưng rồi lại tặc lưỡi. Một chút thôi. Một chút cho vơi đi cái lạnh lẽo của đêm. Người bạn dẫn ông vào một căn phòng nhỏ phía sau. Ánh đèn vàng vọt, mùi nước hoa rẻ tiền và mùi rượu quyện vào nhau. Một cô gái bước ra.
Cô ta mặc một chiếc váy ngắn cũn cỡn. Mái tóc dài. Làn da trắng. Và một nụ cười... một nụ cười mà ông đã thấy vào bữa cơm trưa nay.
Thời gian như đông cứng lại. Tiếng nhạc xập xình ngoài kia biến mất. Tiếng tim ông đập thình thịch trong lồng ngực. Đó là Linh. Bạn gái của con trai ông.
Cô gái cũng sững người khi nhận ra ông. Nụ cười trên môi cô ta vụt tắt, thay vào đó là một sự hoảng loạn tột độ. Nhưng chỉ trong một giây. Rất nhanh, cô ta lấy lại vẻ mặt bình thản, một sự bình thản chuyên nghiệp đến đáng sợ.
"Chào... chú." - Cô ta lí nhí.
Ông Hạ không nói gì. Ông quay người, bước thẳng ra khỏi căn phòng, để lại sau lưng người bạn đang ngơ ngác và cô gái đang đứng chết trân. Ông leo lên xe, rồ máy. Gió đêm thốc vào mặt lạnh buốt, nhưng không lạnh bằng cõi lòng ông lúc này. Biển cả đang gầm gào trong đầu ông. Những con sóng bạc đầu, hung dữ, đập vào tâm trí ông, cuốn phăng đi tất cả niềm vui, niềm tự hào, niềm tin mà ông vừa có được.
Ông về nhà, người nồng nặc mùi rượu. Bà Hạ chạy ra đỡ.
"Ông sao thế? Sao lại uống nhiều vậy?"
Ông nhìn vợ, người đàn bà đã cùng ông đi qua gần hết cuộc đời. Ông nhìn vào đôi mắt bà, đôi mắt đã mờ đi vì chờ đợi và lo toan. Ông có nên nói không? Nói ra để làm gì? Để phá nát cái gia đình mà ông đã cố công vun đắp?
Nhưng ông không thể giữ nó một mình. Gánh nặng này quá sức chịu đựng.
"Bà..." - Giọng ông khàn đặc. - "Cái con bé... bạn gái thằng Hải...nó..nó..là"
Ông kể lại mọi chuyện trong tiếng nấc. Bà Hạ ngồi sụp xuống nền nhà, hai tay ôm mặt, bờ vai rung lên bần bật. Đêm đó, cả hai vợ chồng không ngủ. Họ ngồi trong bóng tối, im lặng. Sự im lặng còn đáng sợ hơn cả một trận bão. Họ không biết phải làm gì. Nói cho thằng Hải? Nó sẽ ra sao? Nó, đứa con mà họ yêu thương, tự hào, sẽ sụp đổ như thế nào?
Cuối cùng, bà Hạ lau nước mắt, nói một câu mà sau này ông Hạ vẫn luôn tự hỏi, đó là sự bao dung hay là khởi đầu cho một bi kịch khác.
"Thôi ông ạ. Có lẽ con bé nó có nỗi khổ riêng. Mình cứ im lặng xem sao. Đừng làm khổ con."
Và ông đã im lặng. Ông chọn cách trốn chạy. Vài ngày sau, ông lại ra khơi. Một chuyến đi dài bất thường. Ông nói với mọi người là theo một mối đánh bắt xa bờ, có thể đi cả năm. Nhưng chỉ ông biết, ông đang chạy trốn khỏi chính ngôi nhà của mình, chạy trốn khỏi sự thật phũ phàng vừa đổ ập xuống. Ông giao phó mọi thứ cho vợ, cho thời gian, và cho những con sóng ngoài kia.
Một năm rưỡi sau.
Con tàu của ông Hạ trở về vào một buổi chiều tà. Biển lặng như tờ. Ông đã già đi nhiều. Mái tóc bạc thêm, những nếp nhăn sâu hơn, hằn lên nỗi mệt mỏi của một năm trời lênh đênh.
Ông bước vào nhà. Căn nhà có gì đó khác lạ. Không phải sự im lặng tang tóc mà ông hình dung. Có tiếng cười nói. Có tiếng bi bô của một đứa trẻ.
Bà Hạ thấy ông, nét mặt có chút bối rối, nhưng rồi vội vàng chạy ra. "Ông... ông về rồi à?"
Và rồi ông thấy nó. Một đứa bé trai bụ bẫm, trắng trẻo, đang ngồi trong chiếc nôi tre giữa nhà. Thằng Hải đang cúi xuống, nựng nó, cười rạng rỡ.
"Bố! Bố về rồi!" - Hải mừng rỡ. - "Bố xem này, cháu nội của bố đây!"
Ông Hạ đứng như trời trồng. Đầu óc ông trống rỗng. Cháu nội? Đứa bé này... là con của Hải và Linh? Vậy là chúng nó vẫn đến với nhau? Vợ ông đã giải quyết mọi chuyện thế nào? Bằng cách chấp nhận?
Bà Hạ kéo tay ông. "Ông vào nhà đi. Chuyện dài lắm."
Tối đó, khi thằng Hải đã đưa đứa bé vào phòng ngủ, bà Hạ mới ngồi xuống bên chồng. Bà không khóc. Giọng bà đều đều, lạnh lẽo.
"Sau khi ông đi, con Linh nó có thai. Nó đến đây, quỳ xuống xin tôi. Nó nói nó không thể bỏ đứa bé. Nó nói nó yêu thằng Hải thật lòng, còn chuyện kia... là do hoàn cảnh gia đình nó sa sút, nó phải làm để cứu bố nó đang bệnh nặng. Nó hứa sẽ không bao giờ làm cái nghề đó nữa."
Ông Hạ im lặng, tay vò nát bao thuốc.
"Tôi... tôi đã mềm lòng." - Bà Hạ tiếp tục. - "Tôi nghĩ đến thằng Hải, nghĩ đến cái gia đình này. Tôi đã chấp nhận. Đám cưới diễn ra đơn giản. Con Linh nó về đây ở hẳn. Nó cũng là đứa con dâu ngoan, chăm sóc tôi chu đáo."
Một câu chuyện có vẻ hợp lý. Một sự tha thứ cao cả. Nhưng trong lòng ông Hạ, một con sóng ngầm khác lại bắt đầu cuộn lên. Có cái gì đó không đúng. Ánh mắt của vợ ông, cái cách bà kể chuyện, nó không giống như một sự thanh thản. Nó giống như một sự che đậy.
Những ngày sau đó, ông Hạ sống như một cái bóng trong nhà. Ông quan sát. Ông thấy con dâu ông, Linh, quả thực rất hiền lành, chu đáo. Nhưng thỉnh thoảng, ông bắt gặp ánh mắt nó nhìn mẹ chồng, một ánh mắt vừa biết ơn, vừa sợ hãi. Ông thấy vợ ông, dù cố tỏ ra vui vẻ, nhưng trong sâu thẳm lại là một nỗi buồn không thể che giấu.
Và rồi, ông để ý đến thằng bé. Nó càng lớn càng không giống thằng Hải. Nó có đôi mắt của vợ ông, nhưng cái miệng, cái cằm... lại giống một người khác. Một nỗi nghi ngờ khủng khiếp nhen nhóm trong lòng ông. Một nỗi nghi ngờ mà ông không dám nói ra, vì nó quá sức tưởng tượng, quá sức tàn nhẫn.
Cơ hội đến vào một buổi chiều mưa. Bà Hạ bị cảm nặng, sốt li bì. Trong cơn mê sảng, bà cứ nắm lấy tay ông, khóc và nói lảm nhảm.
"Ông ơi... tôi có tội... tôi có tội với ông..."
"Bà nói gì thế?" - Ông Hạ gặng hỏi.
"Thằng bé... thằng cu Tí... nó không phải cháu ông đâu... Nó là em ông đấy... Nó là con tôi... con của tôi và thằng Hải..."
Từng lời nói của bà như những nhát dao đâm thẳng vào tim ông Hạ. Trời đất quay cuồng. Ông buông tay vợ ra, lảo đảo bước ra ngoài hiên. Mưa táp vào mặt ông rát bỏng. Sự thật kinh hoàng hơn bất cứ cơn bão nào ông từng đối mặt. Đứa bé mà ông ngỡ là cháu nội, lại chính là con của vợ ông và con trai ông.
Nhưng bi kịch chưa dừng lại ở đó.
Trong cơn điên loạn và đau đớn, ông Hạ lục tung chiếc rương cũ của vợ. Ông tìm kiếm một cái gì đó, chính ông cũng không biết. Và ông đã tìm thấy. Kẹp dưới đáy rương là một tấm ảnh cũ đã ố vàng và một lá thư. Trong ảnh là vợ ông thời trẻ, đứng cạnh một người đàn ông lạ mặt. Và lá thư, viết cho một người bạn gái, kể về một mối tình lầm lỡ trước khi lấy ông, về một cái thai phải giấu đi bằng một đám cưới vội. Đứa con đó... chính là Hải.
Ông Hạ ngồi sụp xuống sàn nhà. Lá thư và tấm ảnh rơi ra từ đôi tay run rẩy của ông. Mọi thứ vỡ vụn. Hoàn toàn sụp đổ.
Thằng Hải, niềm tự hào của ông, không phải là con trai ông. Đứa bé, mà ông ngỡ là cháu nội, rồi lại phát hiện là con trai, thực chất cũng chẳng có quan hệ máu mủ gì với ông. Người vợ mà ông chung sống cả đời, đã lừa dối ông không chỉ một lần, mà là hai lần, theo những cách không thể tưởng tượng nổi. Cả cuộc đời ông, hóa ra được xây dựng trên một nền móng của sự dối trá. Ông đã dành cả đời đi biển, để vun đắp cho một gia đình không phải của mình, để nuôi nấng một đứa con của người đàn ông khác, và rồi đứa con đó lại tiếp tục tạo ra một bi kịch khác với chính mẹ nó.
Ông Hạ cười. Một tiếng cười khan, rợn người, vang lên trong căn nhà. Ông cười cho sự ngu ngốc của mình. Cười cho sự trớ trêu của số phận.
Ông bước ra khỏi nhà, đi thẳng về phía biển. Biển đêm nay đen kịt, giận dữ. Sóng vỗ vào bờ như những cái tát. Phải rồi, cả cuộc đời ông, biển đã tát vào mặt ông hết lần này đến lần khác. Nó tát ông bằng những cơn bão, bằng sự hiểm nguy, bằng nỗi cô đơn. Nhưng chưa có cái tát nào đau đớn và nhục nhã như cái tát của sự thật này.
Ông đứng trước biển, mênh mông và vô định. Ông nghĩ về những cái kết.
Một là, cứ đi thẳng ra biển. Để sóng cuốn đi. Để nước mặn gột rửa hết mọi nỗi ô nhục, đau đớn. Một cái kết nhanh chóng và giải thoát.
Hai là, quay về. Vạch trần tất cả. Phá tan cái gia đình giả dối này. Để cho tất cả phải đối mặt với tội lỗi của mình. Nhưng rồi sao? Ông sẽ nhận lại được gì ngoài sự tan nát và một nỗi đau còn kéo dài hơn nữa?
Ba là, im lặng. Lại một lần nữa im lặng. Sống tiếp như một cái bóng, trong chính ngôi nhà của mình, với những con người xa lạ mang những bí mật khủng khiếp. Sống để ngày ngày nhìn thấy bằng chứng của sự phản bội. Đó là một sự tra tấn, một cái chết từ từ.
Gió biển vẫn thổi. Sóng vẫn vỗ. Chân trời vẫn là một đường kẽ mờ ảo, không bao giờ tới được. Ông đứng đó, giữa trời, giữa đất, giữa biển. Ông không biết mình sẽ chọn cái kết nào. Có lẽ, ông sẽ không chọn gì cả. Có lẽ, từ cái đêm định mệnh ở quán rượu đó, ông đã chết rồi. Linh hồn ông đã bị con sóng đầu tiên cuốn đi mất. Thứ còn lại bây giờ, chỉ là một thể xác rệu rã, đang chờ con sóng cuối cùng đến và nhận chìm.
